Gmina Trzebnica charakteryzuje się wielowiekową historią. Nie brakuje tu interesujących, ważnych, tajemniczych i ciekawych miejsc. Poniżej prezentujemy wybrane ciekawostki dotyczące naszego miasta i sołectw.
Ciekawostki dotyczące miasta
Zbieracko-myśliwska grupa Homo erectus (człowieka wyprostowanego) zawitała w okolice dzisiejszej Trzebnicy ok. 500 000 lat temu. Fascynującego odkrycia dokonano w 1987 roku, a późniejsze prace prowadzone pod kierunkiem prof. Burdukiewicza pozwoliły na odnalezienie na głębokości 8-14 metrów blisko 2000 szczątków zwierząt, fragmentów kości i prostych narzędzi używanych przez ówczesnych myśliwych. Dzięki temu wiemy, że polowali tutaj m.in. na łosie, konie, nosorożce, bizony, ale łowili także ryby (znaleziono szczątki szczupaka).
Początki miejscowości sięgają okresu sprzed wieku X, o czym świadczą znaleziska archeologiczne. Istniała wówczas w tym miejscu słowiańska osada, być może plemienia Trzebowian.
W połowie XII wieku znajdujemy informacje o osadzie, która rozwinięta została przez możnowładcę śląskiego Piotra Włostowica.
Piotr Włostowic miał zatarg z Władysławem Wygnańcem, został na rozkaz księcia oślepiony i pozbawiony swoich dóbr, które z czasem odzyskał. Trzebnica straciła jednak w międzyczasie prawa targowe, które na kilkadziesiąt lat zostały przeniesione do niedalekiej Cerekwicy.
Klasztor Cysterek został ufundowany przez Henryka Brodatego w 1202r.
Prawa miejskie Trzebnica otrzymała już w 1250r.
W 1432 roku miasto i klasztor złupili husyci, a w w 1475 roku najechały je wojska węgierskie.
Wiek XVI to znów czas rozwoju miasta, powstawania cechów rzemieślniczych czy budowy nowych domów (coraz częściej murowanych a nie drewnianych, które łatwo ulegały ogniowi).
Epidemia, jaka nawiedziła miasto w 1598 roku (zmarło wówczas 1600 osób!) rozpoczęła ponowne trudne czasy.
W 1618 roku wybuchła wojna 30-letnia, która dała się we znaki nie tylko trzebniczanom, ale i całemu regionowi, powodując zubożenie mieszkańców i często wyludnienie całych wsi.
Na przełomie XVII/XVIII wieku przebudowano klasztor i kościół w stylu barokowym, którego piękno możemy oglądać do dziś.
W 1810 roku państwo pruskie dokonało sekularyzacji dóbr kościelnych. Zabrany siostrom klasztor przeznaczono m.in. na szpital wojskowy, mieszkania i przędzalnię sukna. Pół wieku później przybyły do Trzebnicy siostry boromeuszki, które zajęły część klasztoru.
W 1886 roku doprowadzono do Trzebnicy z Wrocławia linię kolejową (12 lat później drugą, wąskotorową). Zamkniętą ją w 1991 r, a ponownie uruchomiono w 2009.
Lecznicze właściwości trzebnickich wód znane były już w okresie średniowiecza, jednak prawdziwa uzdrowiskowa kariera Trzebnicy sięga XIX w., kiedy to odkryto źródła wody mineralnej, a nieco później także pokłady leczniczej borowiny na terenach u stóp Lasu Bukowego, należących do Otto Müllera.
1 maja 1888 r. otwarto Dom Zdrojowy z pokojami dla kuracjuszy, czytelnią, salą bilardową i pokojem towarzyskim. W sali zdrojowej z piękną werandą odbywały się koncerty. Na górnych piętrach były pokoje gościnne i pokoje zabiegowe.
W kompleksie uzdrowiskowym, wykorzystując kąpiele błotne, kąpiele w wywarze z igieł sosnowych, natryski i bicze wodne, leczono m.in. choroby reumatyczne, dróg oddechowych i kobiece. Wodę o właściwościach leczniczych doprowadzano z pobliskich źródeł: Jadwigi, Królewskiego oraz Kwaśnego.
W pobliżu Domu Zdrojowego powstał Hotel Zdrojowy, który dysponował 50 pokojami z oszklonymi werandami do kąpieli słonecznych. Obok znajdowała się również pijalnia zdrojowa. Serwowano w niej kuracjuszom, zgodnie z zaleceniami dietetycznymi dr. Kneippa, kefir, mleko i miejscową wodę mineralną.
Na początku XX wieku każdego roku przybywało do Trzebnicy kilka tysięcy kuracjuszy.
W 1945 roku, gdy trwało jeszcze oblężenie Wrocławia, Trzebnica stała się na krótko stolicą województwa dolnośląskiego – to tutaj rezydowały władze wojewódzkie.
Po II wojnie światowej w dawnym uzdrowisku leczono przede wszystkim dzieci. W 1975 roku okryto słabo zmineralizowane wody mineralne typu ciechocińskiego.
Sadownictwo w okolicach Trzebnicy rozwijało się już w średniowieczu.
Warto też wiedzieć, że nie samymi sadami słynęła Trzebnica, jako że na przestrzeni wieków uprawiano tutaj również len, tytoń, a także zakładano winnice (trzebnickie wino przegrywało jednak konkurencję z winem np. węgierskim). O silnych tradycjach rolniczych i sadowniczych regionu może świadczyć wizerunek żniwiarki z grabiami i snopkiem zboża na notgeldzie (pieniądzu zastępczym) o nominale 25 pfennigów, jaki wyemitowano w Trzebnicy w latach 20. XX wieku, w rogu znajduje się fragment jabłoni z dorodnymi owocami.
Duża Ścieżka św. Jadwigi jest pętlą o długości 7 km, a na jej trasie znajdziemy siedem tzw. kamieni medytacyjnych, które obrazują cnoty św. Jadwigi Śl. (Wiara, Nadzieja, Miłość – Miłosierdzie, Sprawiedliwość, Skromność – Prostota, Męstwo, Roztropność).
Mała Ścieżka św. Jadwigi składa się z 15 granitowych postumentów z jest otwartą księgą. Z lewej strony pokazane jest miejsce związane ze św. Jadwigą Śl., a z prawej jej słowa zanotowane w hagiograficznym tekście „Żywot większy św. Jadwigi Śl.”. Możemy prześledzić drogę księżnej do świętości, od Diessen, skąd pochodziła jej rodzina, poprzez Andechs (miejsce narodzin), Kitzingen, gdzie wychowywała się w tamtejszym klasztorze po Wrocław, Trzebnicę i szereg innych miejscowości.
Trzebnicki ratusz powstał w 1605 roku. Postawiony został wówczas na miejscu starych, drewnianych kramów kupieckich. Ratusz przetrwał ponad sto lat, gdy w 1729 roku zastąpiono go nowym, szachulcowym budynkiem, postawionym z inicjatywy ksieni Zofii Korycińskiej. Ten budynek również nie doczekał do naszych czasów, a obecny ratusz pochodzi z 1886 roku.
Buki w Lesie Bukowym sadzone były już w XVIII wieku.
Willa Zamek powstała nieco ponad 100 lat temu i od początku swego istnienia służyła gościom uzdrowiska jako obiekt hotelowy. Na starych mapach widnieje jako Villa Bock. Ciekawym obiektem w pobliżu jest stara studnia, zbudowana w 1897 roku w formie niedużego, ozdobnego budynku. Nad wejściem do jego wnętrza zachował się fragment napisu i data powstania.
Wieża widokowa na wzgórzu Widok była własnością rodziny Köhlerów i w niektórych opracowaniach nosi swą własną nazwę: Trzy Widoki (nazwę tę odnoszono również do samego wierzchołka). Najwyższy punkt Lasu Bukowego (244 m n.p.m.) był doskonałym miejscem na jej postawienie. Wieża miała ok. 30 m wysokości i roztaczała się z niej niezapomniana, romantyczna panorama Trzebnicy oraz Wzgórz Trzebnickich z najwyższymi ich partiami, leżącymi na zachód od miasta. Niekonserwowana, drewniana wieża zakończyła swój żywot w latach 60. XX wieku.
Drogę Krzyżową - Kalwarię ufundowała ksieni Zofia Korycińska w 1734 r.
Na pamiątkę odwiedzin św. Jadwigi Śl. już w XIII wieku stanęła kapliczka, a w drugiej połowie XV wieku niewielki kościół pw. Czternastu Świętych Wspomożycieli, ufundowany przez ksienię Annę I. W XIX wieku kościół został przebudowany w stylu neogotyckim, a dokonał tego Hubert Jantke, którego fragment nagrobka (piękna płaskorzeźba) znajduje się przy kościele. . Zniszczona na niej twarz Chrystusa to efekt strzału, jaki oddał do nagrobka rosyjski żołnierz (widoczny jest ślad po kuli).
W środku Kapliczki św. Jadwigi Śl. (ul. Wrocławska) znajduje się drewniany ołtarz z obrazem z 1977 roku, przedstawiającym patronkę kaplicy. Tradycja mówi, że w tym miejscu często zatrzymywała się św. Jadwiga Śl. w drodze z Wrocławia do klasztoru i miała w zwyczaju tutaj odpoczywać. Kaplica pochodzi z XVIII wieku i nazywana jest „Odpoczynkiem św. Jadwigi Śl.”. Miejsce docenili również filmowcy: to tutaj, w 1958 roku były kręcone sceny filmu „Popiół i diament” ze Zbyszkiem Cybulskim w roli głównej (scena, w której Maciej i Andrzej urządzili zasadzkę na sekretarza PPR, Szczukę), a także ujęcia do odcinka „Rozstajne drogi” serialu „Czterej pancerni i pies”.
Przy Kościele w Lesie Bukowym znajduje się grób ostatniego pustelnika, brata Feliksa Plitzko, który do 1946 roku opiekował się świątynią,a także jego siostry.
Grota Matki Bożej z Lourdes przy Kościele w Lesie Bukowym pochodzi z 1927 r.
Kolej Wąskotorowa Wrocławsko-Trzebnicko-Prusicka uruchomiona została 1 czerwca 1899 roku (od 1894 roku istniał odcinek milicki) i służyła nie tylko przewozom pasażerskim, ale także towarowym. Dzięki specjalnym platformom wąskotorowym można było transportować także wagony normalnotorowe, które wtaczano na platformę razem z towarem i przewożono w żądane miejsce. Kolej cieszyła się wielkim powodzeniem - już przed I wojną światową korzystało z niej każdego roku niemal pół miliona osób!
Ostatni pociąg wąskotorowy z Wrocławia do Trzebnicy pojechał 27 maja 1967 roku.
W swej historii kościół św. Piotra i Pawła pełnił różne funkcje, od kościoła katolickiego, poprzez świątynię ewangelicką po zwykły magazyn. Pierwszy kościół powstał w tym miejscu już w XII wieku (ufundowany przez Piotra Włostowica) i do wieku XVI służył katolikom. Później został przejęty przez coraz liczniejszych w mieście protestantów, a po II wojnie światowej zamieniono go na magazyn. Dopiero w 1987 roku został oddany parafii katolickiej, a w 1998 roku ponownie konsekrowany. Zasadnicza bryła kościoła pochodzi z połowy XIX wieku, zachowały się jednak także starsze elementy.
