• EN
  • DE
  • UA

Szczytkowice

Wieś położona 5 kilometrów na północ od Trzebnicy. Ślady pobytu człowieka na obszarze obecnych Szczytkowic sięgają odległych czasów prehistorycznych. Znaleziska archeologiczne wskazują na istnienie osadnictwa kultury łużyckiej, kultury przeworskiej i osadnictwa wczesnośredniowiecznego. Potwierdzają to pojedyncze wykopaliska i odkryte cmentarzyska grobów ciałopalnych i grobów kloszowych (grób popielnicowy nakryty odwróconym naczyniem, czyli kloszem).

Szczytkowice mają bardzo starą metrykę. Kiedy powstała ta wieś, trudno określić. Możliwe, że w czasach Piotra Włostowica wchodziła w skład Trebnichy, klucza majątków skupionych wokół Trzebnicy. Jej nazwę notują źródła od początku XIII w: Stotkovichi lub Stitkovichi (1203), Stitkowich (1204), Stickovici (1208), Schitkowicze (1236), Zitcovici (1256). Czitkowicz (1355), Schitkowitz (1410), Sczetkowitze (1465), Schithowitz (1482), Schickwitz (1765) i później do 1945. Odtąd Szczytkowice.

Nazwa wsi wskazuje, że osada była wsią służebną, a jej mieszkańcy mieli obowiązek wyrabiać tarcze. W średniowieczu nazywano je „szczytami”. Nazwa „tarcza” upowszechniła się dopiero w XVI w.

W 1266 r. Szczytkowice wymieniane są jako własność klasztoru trzebnickiego. Była wówczas wsią na prawie polskim. Udział w czynszach z tej wsi miał w 1355 r. Stephen.

W 1465 r. Konrad X Biały, książę oleśnicki odsprzedał cześć czynszów ze Szczytkowic swemu słudze Hansowi Kaweltze z Remrnersdorf. Po jego śmierci – zgodnie z prawem dziedziczenia – czynsze te przeszły na Annę, żonę Christofa von Donyn zu Röbe i jego siostrę Barbarę, która w 1462 r. przekazała je przytułkowi w Żmigrodzie.

O nowożytnych dziejach Szczytkowic brak jest wiadomości w dostępnej literaturze przedmiotu. Wiadomo tylko, że oprócz własności klasztornej, która przetrwała do sekularyzacji w 1810 r., istniało we wsi wolne sołectwo. Po parcelacji dóbr klasztornych dość szybko rozwinęła się duża własność gminna. Majątków szlacheckich nie było. Wieś posiadała 561 ha ziemi, wiatrak i olejarnię. W 1830 r., w 31 budynkach mieszkalnych żyło 231 mieszkańców. Sto lat później (1931), w 40 domach mieszkało 233 mieszkańców.

Szczytkowice to nieduża wieś o układzie ulicówki, w której zagrody rozmieszczone są dość swobodnie względem głównej drogi wiejskiej. Część tych zagród zabudowana jest w czworobok z budynkami mieszkalnymi zwróconymi kalenicą do drogi, w stylu zagrody frankońskiej z wewnętrznym dziedzińcem w środku. Jest to jeden z walorów kulturowych tej wsi.


We wsi znajduje się zespół mieszkalno-gospodarczy, remiza strażacka oraz liczne domy mieszkalne z początku XX wieku. W północnej części wsi położone jest wiejskie oczko wodne „SZCZYTKOWICKI STAW” o powierzchnia ok. 0,2 ha. Ciekawostką jest, iż w zbiornikach wodnych w pobliżu miejscowości występuje objęta ścisłą ochroną ropucha zielona oraz rzekotka drzewna. Warto również zauważyć, że na terenie miejscowości występuje kasztanowiec pospolity, który jest pomnikiem przyrody.

Dawne nazwy miejscowości: Stotkovichi lub Stitkovichi – 1203, Stitkowich – 1204, Stitkovici – 1208, Schitkowicze – 1236, Zitcovici – 1266, Czitkowicz – 1355, Schitkowitz – 1410, Szczetkowitze – 1465, Schithowitz – 1482, Schickwitz – 1785 i później do 1945 r. Odtąd Szczytkowice.
Etymologia nazwy wsi: Damroth tłumaczy tę nazwę jako „ Dorf der Schildermacher”, tj. wieś (osadę) służebną, której mieszkańcy wyrabiali tarczę.

Historia dóbr i wsi:
Miejscowość o średniowiecznej metryce. W 1266 r. wymieniona jako własność klasztorna. Nie była zakładana na prawie niemieckim. Udziały w czynszach ze Szczytkowic mieli: w 1355 r. Stephen, 1465 r. – książę, który odsprzedał wówczas część czynszów ze wsi swemu słudze Hansowi Kaweltze zu Remmersdorf, następnie przeszły zgodnie z prawem dziedziczenia na Annę, żonę Christofa von Donyn zu Robe i jego siostrę Barbarę, która w 1482 r. przekazała je przytułkowi w Żmigrodzie. O nowożytnej historii Szczytkowic brak informacji dostępnej w dostępnej literaturze przedmiotu. Wiadomo jedynie, iż prócz własności klasztornej, która przetrwała zapewne do sekularyzacji istniało tu wolne sołectwo. Stosunkowo szybko rozwinęła się w XIX w. duża własność gminna. Nie istniały natomiast dobra szlacheckie.

Układ przestrzenny wsi:
Szczytkowice są niedużą wsią o układzie ulicówki z zabudową rozmieszczoną dość swobodnie względem głównej drogi wiejskiej i niewielkim nawsiem. Część zagród w północnej części miejscowości zabudowana w czworobok. Historyczny ten układ zachował się do chwili obecnej w niezmienionym kształcie i zasługuje na ochronę.


Liczba mieszkańców – 550  (na dzień 30.06.2024)
Sołtys – Marta Piasecka