Etymologia nazwy wsi: Dawne nazwy miejscowości, to Malusino od 1203 r., Malusici od 1266 r., Malschiz od 1410 r., Malschicz od 1453 r., Maluschuez od 1785 r., Maluschutz od 1803 r., Małuszyn od 1945 r.
Historia sołectwa:
Małuszyn - wieś należąca do posiadłości księcia Henryka Brodatego. W 1203 r. przekazana została przez Księcia klasztorowi trzebnickiemu. Przeniesiona później na prawo niemieckie. W 1410 r. klasztor był właścicielem trzech łanów we wsi oraz sprzężaju w sołectwie. Wśród średniowiecznych właścicieli sołectwa wymienia się też Mitzko (1384 r.), Michała oraz Mathis’a (1453 r.). Z czasów nowożytnych wiadomo, że nie istniały tutaj dobra szlacheckie, wykształciła się stosunkowo duża własność gminna, a klasztor zachował swą własność w postaci jednego z dwóch istniejących we wsi folwarków.
Układ przestrzenny:
Małuszyn był bardzo małą miejscowością o układzie ulicówki, który z czasem przekształcił się w rodzaj układu wielodrożnego ze skrzyżowaniem dróg z trójkątnym placem w zachodniej części wsi. Ulice zachowały w większości swój dawny przebieg. Obecnie - w związku z napływem ludności - obserwuje się poszerzanie granic sołectwa.
Walory i osobliwości kulturowo - przyrodnicze:
Małuszyn to malowniczo położona wieś. Jej teren w 60 % zamieszkują rolnicy, w tym sadownicy, ogrodnicy, hodowcy krów i pszczelarze. Pozostałe 40 % to ludność napływowa z okolicznych miast, z której wywodzi się wielu lokalnych przedsiębiorców, zapewniających pracę mieszkańcom. Całokształt panujących tu tradycji, wzajemnie ciepłe relacje mieszkańców z Siostrami ze Zgromadzenia Boromeuszek - pozwalają nazwać Małuszyn „Krainą mlekiem i miodem płynącą”.
Zabytki:
Dom mieszkalny nr 1 z końca XIX w., budynek gospodarczy I nr 13 z ok. 1910 roku, budynek gospodarczy II nr 13 z ok. 1920 roku, dom mieszkalny nr 14 z ok. 1900 roku, budynek gospodarczy nr 14 z ok. 1900 roku; przydrożna kapliczka z 1948 r., kaplica pw. św. Izydora – patrona rolników.
Osobliwości przyrodnicze:
Dwa gniazda bociana białego, brzegówka objęta ochroną gatunkową, sarny, zające, dziki, wonnica piżmówka (Aromia moschata) stwierdzona w piaskowni pod Małuszynem - gatunek występujący w Polsce w rozproszeniu; lerka (Lullula arbor) - w Polsce nielicznie lęgowa, objęta ścisłą ochroną gatunkową; projektowany użytek ekologiczny „LEŚNA PIASKOWNIA” - położenie: 1,5 km na północny zachód od wsi Małuszyn.
Liczba mieszkańców - 127 (na dzień 30.06.2024)
Sołtys – Stanisław Krawiec
Na terenie wsi znajduje się wiele stanowisk archeologicznych. Odkryte w nich znaleziska pozwalają stwierdzić istnienie na tym terenie osadnictwa w okresie kultury pucharów lejkowatych (epoka neolitu) jak też kultury łużyckiej – cmentarzysko ciałopalne (epoka brązu) oraz kultury przeworskiej i wpływów rzymskich, a także ślady osadnicze z X i XII w.
Po raz pierwszy nazwa tej wsi Malusino została zapisana w 1203 r. Potem jej zapis ulegał zmianie: Malusici (1266), Malschitz (1410), Malschicz (1453), Maluschuez (1785), Maluschütz (1803-1936) potem Erbenfelde, a od 1946 – Małuszyn. Pochodzenie nazwy wsi jest nieznane, mimo to można sądzić, że ma ona rodowód słowiański. Wskazuje na to zmiana jej nazwy w 1936 r. na odmiennie brzmiącą niemiecką.
Małuszyn był wsią książęc, którą Henryk Brodaty nadał w 1203 r. klasztorowi cysterek w Trzebnicy, a w następnym roku osiedlił w niej siedem rodzin chłopskich (hospites czyli „gości, obcych”): Zulena z dwoma synami, Krstona, syna Czechosta, Godisza, syna Miłosta, Prebodisza, syna Dobrosedla, Maluja, syna Charna, Maluja, syna Nesada i Miłosława Zanochawa. Byli to chłopi wolni osobiście, bez prawa dziedziczenia ziemi osadzeni na prawie polskim, którzy za użytkowanie ziemi klasztornej, świadczyli konwentowi należność w naturze, robociznie i niewielkim czynszu. Natomiast dziesięcinę pobierał biskup wrocławski.
W 1250 r. Henryk III Biały, na prośbę ksieni klasztoru trzebnickiego, Gertrudy, córki Henryka Brodatego, zezwolił na lokację Małuszyna jako wsi na prawie średzkim. Jednak lokacja ta została zawieszona i trudno określić, kiedy ją zrealizowano. Pierwsza wiadomość o wsi rządzącej się tym prawem pochodzi z 1384 r. Ówczesny sołtys Mitzko – posiadał łan ziemi wolny od czynszu i pobierał 1/3 część dochodów od kar sądowych – sprzedał sołectwo za 50 marek Michałowi, a w 1453 r. sołectwo to kupił Mathis. W 1410 r. klasztor posiadał 7 łanów we wsi i gospodarstwo ze sprzężajem w sołectwie. Na terenie Małuszyna nie było dóbr szlacheckich, ale wykształciła się duża własność gminna. Klasztor zachował swoją własność w postaci folwarku do kasaty opactwa cysterskiego w 1810 r. Następnie majątek ten przeszedł w ręce prywatne. W 1920 r. gospodarstwo rolne w tej wsi zakupiły siostry boromeuszki, nowe właścicielki klasztoru trzebnickiego.
Małuszyn to bardzo mała wioska, która z ulicówki przekształciła się w wielodrożną ze skrzyżowaniem dróg z trójkątnym placem. Na przełomie XIX i XX w. w 15 zagrodach żyło około 92 osób. Gospodarstwa chłopskie posiadały łącznie 206 ha ziemi, a areał dóbr, które były w rękach prywatnych, w 1931 r. wynosił 113 ha. We wsi był wiatrak. Liczba mieszkańców wioski nie uległa zmianie. W 1933 r. było ich 93, a w 1939, 91.
